PODSTAWOWE OBOWIĄZKI PRACODAWCY

Za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy odpowiada pracodawca. Obowiązki pracowników w dziedzinie bhp oraz powierzenie wykonywania zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy nie wpływają na zakres odpowiedzialności pracodawcy. Jak wynika z orzecznictwa, zaniedbanie obowiązku zapewnienia pracownikom bezpiecznego stanowiska pracy uzasadnia odpowiedzialność pracodawcy na zasadzie winy (m.in. wyrok SN z 14 września 2000 r., sygn. akt II UKN 207/00, OSNP 2002/8/191). Oznacza to, że w przypadku niedopełnienia swych obowiązków, pracodawca może zostać pociągnięty do odpowiedzialności odszkodowawczej (np. w zakresie roszczeń niepokrytych świadczeniami z ubezpieczenia społecznego z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych).

Rangę obowiązków pracodawcy w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy, niezależnie od tego czy w należącym do niego, czy też tylko kierowanym przez niego zakładzie pracy, określa już sam tytuł Rozdziału I Działu X Kodeksu pracy stanowiący, że są to obowiązki podstawowe.

Jak wskazuje art. 207 K.p., podstawową powinnością pracodawcy jest ochrona zdrowia i życia pracowników. Realizacja tego obowiązku powinna następować w oparciu o najnowsze osiągnięcia nauki i techniki (m.in. dorobek ergonomii, socjologii, psychologii i medycyny pracy). Pracodawca jest obowiązany w szczególności do:

• organizowania pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
   
• zapewniania przestrzegania w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bhp, wydawania polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolowania wykonania tych poleceń,
   
• reagowania na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywania środków podejmowanych w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy,
   
• zapewnienia rozwoju spójnej polityki zapobiegającej wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym uwzględniającej zagadnienia techniczne, organizację pracy, warunki pracy, stosunki społeczne oraz wpływ czynników środowiska pracy,
   
• uwzględniania ochrony zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników niepełnosprawnych w ramach podejmowanych działań profilaktycznych,
   
• zapewniania wykonania nakazów, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy,
   
• zapewniania wykonania zaleceń społecznego inspektora pracy.

Do obowiązków pracodawcy należą także:

• zapewnienie środków niezbędnych do udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, zwalczania pożarów i do ewakuacji pracowników,
   
• wyznaczenie pracowników do udzielania pierwszej pomocy i wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników (jeśli pracodawca zatrudnia tylko pracowników młodocianych lub niepełnosprawnych, to te działania może wykonywać sam),
   
• zapewnienie łączności ze służbami zewnętrznymi wyspecjalizowanymi w szczególności w zakresie udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, ratownictwa medycznego oraz ochrony przeciwpożarowej,
   
• wstrzymanie pracy oraz umożliwienie pracownikom podjęcia działań w celu uniknięcia niebezpieczeństwa w przypadku bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia lub życia.

Pracodawca jest zobowiązany poinformować pracowników o:

• zagrożeniach dla zdrowia i życia występujących w zakładzie pracy, na poszczególnych stanowiskach pracy i przy wykonywanych pracach, w tym o regułach postępowania w przypadku awarii i innych sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu pracowników,
   
• działaniach ochronnych i zapobiegawczych podjętych w celu wyeliminowania lub ograniczenia tych zagrożeń,
   
• pracownikach wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy i wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników (informacja ta powinna obejmować: imię i nazwisko, miejsce wykonywania pracy i numer telefonu komórkowego lub innego środka komunikacji elektronicznej).

Uwaga! Pracodawca ma obowiązek zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy nie tylko pracownikom w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy, ale również innym osobom świadczącym pracę na terenie danego zakładu pracy, niezależnie od formy zatrudnienia (art. 304 K.p.). Do osób tych należą zarówno osoby fizyczne wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, osoby prowadzące w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę na własny rachunek działalność gospodarczą, jak również uczniowie i studenci odbywający zajęcia na terenie zakładu. Ponadto, w razie prowadzenia prac w miejscu, do którego mają dostęp osoby nieuczestniczące w procesie pracy, pracodawca powinien zastosować środki niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia tym osobom.