Artykuł 9 - zasady ustalania ich wysokości świadczeń chorobowych w ubezpieczenia wypadkowego

Art. 9. 1. Zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia wypadkowego przysługują w wysokości 100% podstawy wymiaru.

2. Podstawę wymiaru zasiłku i świadczenia, o których mowa w ust. 1, stanowi kwota będąca podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe.

3. Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego:

1) pracownikom - stosuje się zasady określone w rozdziale 8 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego;

2) członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, osobom odbywającym służbę zastępczą oraz osobom, o których mowa w art. 11 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - stosuje się zasady określone w rozdziale 9 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego;

3) pozostałym osobom - stosuje się zasady określone w art. 46, 48 i 52 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego, z tym że przy ustalaniu podstawy wymiaru uwzględnia się przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe po odliczeniu kwoty odpowiadającej 11,26% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie wypadkowe.

4. Jeżeli niezdolność do pracy ubezpieczonego, o którym mowa w ust. 3 pkt 3, powstała przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia wypadkowego, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego, z zastrzeżeniem art. 8 ust. 3, stanowi:

1) kwota otrzymanego za ten miesiąc stypendium sportowego - dla ubezpieczonych będących stypendystami sportowymi,

2) kwota otrzymanego za ten miesiąc stypendium - dla ubezpieczonych będących słuchaczami Krajowej Szkoły Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego lub doktorantami,

3) kwota otrzymanego za ten miesiąc stypendium - dla ubezpieczonych będących osobami pobierającymi stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy, na które zostały skierowane przez powiatowy urząd pracy lub inny podmiot kierujący, lub pobierającymi stypendium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie odbywania studiów podyplomowych,

4) (uchylony)

5) (uchylony)

- po odliczeniu kwoty, o której mowa w ust. 3 pkt 3.

5. (uchylony)

Zasiłek chorobowy oraz także świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia wypadkowego wypłaca się w wysokości 100% podstawy wymiaru. Podstawę wymiaru, co do zasady, stanowi kwota będąca podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe.

Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego może być wypłacany przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby spowodowanej wypadkiem przy pracy (lub chorobą zawodową), nie dłużej jednak niż przez 182 dni (a jeżeli niezdolność do pracy wskutek wypadku przypada w okresie ciąży - 270 dni). Do okresu tego wlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, a także poprzedniej niezdolności do pracy, spowodowanej tą samą chorobą, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni.

Komentowany przepis konstytuuje zasady, jakie należy stosować przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego dla poszczególnych grup ubezpieczonych.

Podstawa wymiaru zasiłku dla pracowników

Ustalając podstawę wymiaru zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego z ubezpieczenia wypadkowego przysługującego pracownikom stosuje się zasady określone w rozdziale 8 ustawy zasiłkowej. Uwzględnia się w niej zatem wynagrodzenie uzyskane w okresie ubezpieczenia wypadkowego, z tytułu którego przysługuje zasiłek. Za wynagrodzenie uważa się przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe oraz ubezpieczenie chorobowe. Podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone:

• za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy,
   
• za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia trwającego krócej niż 12 miesięcy.

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru zasiłku chorobowego ustala się przez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego przez pracownika, za okres 12 miesięcy kalendarzowych albo za okres faktycznego ubezpieczenia, przez liczbę miesięcy, w których wynagrodzenie to zostało osiągnięte.

Za jeden dzień choroby przysługuje jedna trzydziesta część wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku.

Jeśli niezdolność do pracy spowodowana wypadkiem przy pracy (chorobą zawodową) powstała przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia wypadkowego, to podstawę wymiaru zasiłku stanowi wynagrodzenie, które pracownik osiągnąłby, gdyby pracował pełny miesiąc kalendarzowy (tzw. wynagrodzenie uzupełnione). Uzupełnienie polega na:

• przyjęciu do podstawy wymiaru zasiłku wynagrodzenia miesięcznego określonego w umowie o pracę lub w innym akcie, na podstawie którego powstał stosunek pracy (pomniejszonego o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez ubezpieczonego) - jeżeli wynagrodzenie przysługuje w stałej miesięcznej wysokości lub zostało określone w stawce godzinowej,
   
• podzieleniu wynagrodzenia osiągniętego za przepracowane dni robocze (pomniejszonego o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez ubezpieczonego) przez liczbę dni przepracowanych i pomnożeniu przez liczbę dni, które pracownik był obowiązany przepracować w tym miesiącu, jeżeli przepracował choćby 1 dzień - pod warunkiem, że wynagrodzenie przysługuje w zmiennej wysokości (np. wynagrodzenie akordowe, prowizyjne),
   
• przyjęciu kwoty zmiennych składników wynagrodzenia w przeciętnej miesięcznej wysokości, wypłaconej za miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku pracy u pracodawcy, u którego przysługuje zasiłek chorobowy (wynagrodzenie to oczywiście należy pomniejszyć o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracowników) - jeżeli pracownik nie osiągnął żadnego wynagrodzenia.

W sytuacji, gdy w miesiącach poprzedzających powstanie niezdolności do pracy pracownik nie osiągnął wynagrodzenia wskutek nieobecności w pracy z przyczyn usprawiedliwionych, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego:

• wyłącza się wynagrodzenie za miesiące, w których przepracował mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy,
   
• przyjmuje się uzupełnione wynagrodzenie za miesiące, w których przepracował co najmniej połowę obowiązującego go czasu pracy.

Jeżeli w każdym miesiącu z przyczyn usprawiedliwionych pracownik wykonywał pracę przez mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przyjmuje się uzupełnione wynagrodzenie za wszystkie miesiące.

Podstawę wymiaru zasiłku ustala się z krótszego okresu ubezpieczenia niż 12 miesięcy kalendarzowych (lub pełnych kalendarzowych miesięcy), gdy w miesiącach poprzedzających chorobę, lub miesiącu, w którym powstało prawo do zasiłku, nastąpiła zmiana wymiaru czasu pracy. Wówczas podstawę tę stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy.

Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku z ubezpieczenia wypadkowego uwzględnia się takie składniki wynagrodzenia jak: premie, nagrody, dodatki, do których w myśl przepisów wewnątrzzakładowych pracownik nie zachowuje prawa i które nie są wypłacane za okresy pobierania zasiłku z ubezpieczenia wypadkowego. Składniki wynagrodzenia przysługujące w myśl umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, tylko do określonego terminu, uwzględnia się przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego należnego za okres do terminu, do którego składniki te przysługują. Powyższe stosuje się odpowiednio do składników wynagrodzenia, których wypłaty zaprzestano na podstawie układu zbiorowego pracy lub przepisów o wynagradzaniu.

Takie składniki wynagrodzenia, jak premie, nagrody, dodatki i inne, które nie są wypłacane za okresy pobierania zasiłku, podlegają wliczeniu do podstawy jego wymiaru w zależności od okresu, za który są przyznawane.

Jeśli składnik wynagrodzenia nie został wypłacony do czasu ostatecznego sporządzenia listy wypłat zasiłków, do podstawy wymiaru przyjmuje się ten składnik w wysokości wypłaconej za okres poprzedni.

Zasada ta ma zastosowanie również wówczas, gdy przed przerwą w niezdolności do pracy pracownik pobierał zasiłek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego, a po przerwie nabył prawo do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego (lub odwrotnie).

Zmiana rodzaju ubezpieczenia, z tytułu którego przysługuje zasiłek chorobowy, może jednak wpłynąć na wysokość podstawy wymiaru tego zasiłku. Może to nastąpić, gdy niektóre składniki wynagrodzenia (np. premie) uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego z ubezpieczenia chorobowego, a nie uwzględnia w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego (lub odwrotnie). Chodzi tu np. o przypadki, gdy przepisy wewnątrzzakładowe zawierają regulacje o zachowywaniu prawa do danego składnika wynagrodzenia za okres pobierania zasiłków z ubezpieczenia wypadkowego i składnik ten jest wypłacany za okresy choroby spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową (a nie zawierają takich regulacji w stosunku do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego).

Pracownik otrzymuje wynagrodzenie stałe oraz premie miesięczne w wysokości 25% płacy zasadniczej. Zgodnie z regulaminem, premia:

• nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy spowodowanej chorobą, za którą pracownik otrzymuje wynagrodzenie określone w art. 92 K.p. lub zasiłek z ubezpieczenia społecznego - tym samym premia jest uwzględniana w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego i zasiłków z ubezpieczenia chorobowego,
   
• przysługuje w pełnej wysokości za okresy niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową - z tej przyczyny premia nie podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku z ubezpieczenia wypadkowego.

Pracownik na skutek wypadku przy pracy otrzymywał zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego od 11 lutego do 8 maja 2020 r. (88 dni). Podstawę jego wymiaru stanowiło przeciętne miesięczne wynagrodzenie za okres od lutego 2019 r. do stycznia 2020 r. Nie uwzględniono w niej premii miesięcznej, bowiem nie jest ona pomniejszana za okresy pobierania zasiłku z ubezpieczenia wypadkowego (premię wypłacono w pełnej wysokości obok zasiłku).

Ponownie pracownik chorował bez związku z wypadkiem od 10 do 19 czerwca 2020 r. (10 dni), nabywając prawo do wynagrodzenia chorobowego. Ponieważ w niezdolności do pracy wystąpiła przerwa krótsza niż 3 miesiące kalendarzowe (trwała od 9 maja do 9 czerwca 2020 r., nie obejmując nawet miesiąca kalendarzowego), okres za który wynagrodzenie przyjęto do ustalenia podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego nie uległ zmianie. Z tym jednak, że w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego została uwzględniona premia wypłacona za te same miesiące, tj. od lutego 2019 r. do stycznia 2020 r. (premia nie jest wypłacana za okresy "zwykłej" choroby).

Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tego wynagrodzenia. W 2020 r. kwota ta wynosi 2.243,54 zł (2.600 zł - 356,46 zł). Dla pracowników niepełnoetatowych jest ona zmniejszana proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.

Podstawa wymiaru zasiłku dla ubezpieczonych niebędących pracownikami

Zasiłek chorobowy przysługujący członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz osobom podlegającym dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu, o których mowa w art. 11 ust. 2 ustawy o sus, ustala się na zasadach dotyczących osób niebędących pracownikami, tj. stosując zasady określone w rozdziale 9 ustawy zasiłkowej.

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi więc kwota będąca podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Przy obliczaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego stosuje się odpowiednio niektóre przepisy dotyczące pracowników, w zakresie:

• ustalania podstawy wymiaru zasiłku za pełne miesiące ubezpieczenia, jeżeli wypadek przy pracy miał miejsce przed upływem 12 miesięcy ubezpieczenia,
   
• wypłaty 1/30 części przychodu stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku za jeden dzień niezdolności do pracy,
   
• uwzględniania w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego przychodu uzyskanego w okresie ubezpieczenia, z tytułu którego przysługuje zasiłek,
   
• ustalania przychodu stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku poprzez podzielenie przychodu osiągniętego przez ubezpieczonego przez liczbę miesięcy, w których przychód ten został osiągnięty,
   
• uwzględniania premii i innych składników wynagrodzenia odpowiednio:
   
• przysługujących za okresy miesięczne - w kwocie wypłaconej za miesiące, za które przychód przyjmuje się do podstawy wymiaru zasiłku;
   
• przysługujących za okresy kwartalne - w wysokości 1/12 kwot wypłaconych za cztery kwartały poprzedzające miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku;
   
• przysługujących za okresy roczne - w wysokości 1/12 kwoty wypłaconej za rok poprzedzający miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku,
   
• uwzględniania premii i innych składników wynagrodzenia wypłaconych za okresy poprzednie, jeżeli nie zostały one wypłacone do czasu ostatecznego sporządzenia listy wypłat zasiłków,
   
• ustalania nowej podstawy wymiaru zasiłku w przypadku, gdy przerwa między okresami pobierania zasiłku trwała co najmniej 3 miesiące kalendarzowe (również wówczas, gdy przed przerwą przysługiwało prawo do zasiłku z innego rodzaju ubezpieczenia).

Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku dla osób niebędących pracownikami nie ma zastosowania przepis nakazujący wyłączenie z niej składników wynagrodzenia, które nie są pomniejszane za okresy pobierania zasiłków. Oznacza to, że premie, nagrody i inne składniki wlicza się do podstawy wymiaru zasiłku bez względu na to, czy ulegają zmniejszeniu za okres pobierania tego zasiłku, czy też nie.

Uwaga! Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego dla osób niebędących pracownikami uwzględnia się w każdym przypadku przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie wypadkowe, także wówczas, gdy ubezpieczony nie przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

Podstawa wymiaru zasiłku dla innych ubezpieczonych

Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku dla pozostałych osób niepodlegających ubezpieczeniu chorobowemu ani obowiązkowo, ani dobrowolnie uwzględnia się przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe po odliczeniu kwoty odpowiadającej 11,26% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie wypadkowe.

Do grupy osób, o której mowa, zalicza się posłów i senatorów pobierających uposażenie, pobierających stypendia sportowe, słuchaczy Krajowej Szkoły Administracji Publicznej pobierających stypendia, osób pobierających stypendium w okresie odbywania stażu, przygotowania zawodowego w miejscu pracy lub szkolenia na podstawie skierowania wydanego przez powiatowy urząd pracy.

Jeżeli niezdolność do pracy spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową powstanie w pierwszym miesiącu kalendarzowym ubezpieczenia wypadkowego, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi:

• dla osób pobierających stypendia sportowe - kwota otrzymanego za ten miesiąc stypendium,
   
• dla słuchaczy Krajowej Szkoły Administracji Publicznej lub doktorantów pobierających stypendia - kwota otrzymanego za ten miesiąc stypendium,
   
• dla osób pobierających stypendia w okresie odbywania szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy, na które zostały skierowane przez powiatowy urząd pracy lub inny podmiot kierujący, lub pobierającymi stypendium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie odbywania studiów podyplomowych - kwota otrzymanego za ten miesiąc stypendium,

po odliczeniu kwoty odpowiadającej 11,26% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie wypadkowe.