Podmiot zobowiązany do organizowania próbnej ewakuacji

Od grudnia 2021 r. zatrudniamy powyżej 50 osób. Z informacji uzyskanych od specjalisty do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy dowiedzieliśmy się, że co dwa lata powinniśmy przeprowadzać pracownikom próbną ewakuację. Czy tak jest faktycznie? Z jakich przepisów prawa to wynika? Czy w trakcie trwającej epidemii obowiązek związany z próbną ewakuacją został zawieszony?

W myśl art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2021 r. poz. 869), dalej ustawy odpowiedzialność za naruszenie przepisów przeciwpożarowych ponoszą właściciel, zarządca lub użytkownik budynku, obiektu lub terenu, a także korzystające ze środowiska, budynku, obiektu lub terenu osoba fizyczna, osoba prawna, organizacja lub instytucja. Z przepisów wynika również, że właściciel może odpowiedzialność za ochronę przeciwpożarową w całości lub w części scedować na zarządcę lub użytkownika budynku w umowie cywilnoprawnej ustanawiającej zarząd lub użytkowanie (art. 4 ust. 1a zd. 1 ustawy). Gdy umowa cywilnoprawna nie zostanie zawarta, realizacja obowiązków z tego zakresu spoczywa na faktycznie władającym budynkiem, obiektem budowlanym lub terenem (art. 4 ust. 1a zd. 2 ustawy).

Obowiązki z zakresu ochrony przeciwpożarowej zostały wymienione w art. 4 ustawy. Jednym z nich jest zapoznanie użytkowników obiektu, w tym zatrudnionych w nim pracowników, z przepisami przeciwpożarowymi (art. 4 ust. 1 pkt 6 ustawy). Przy czym cytowany przepis nie precyzuje zasad (sposobu, terminów) przekazywania takiej informacji. Kwestia ta powinna zostać uregulowana przez właściciela, zarządcę lub użytkownika w stworzonej przez niego instrukcji bezpieczeństwa pożarowego (§ 6 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków..., Dz. U. nr 109, poz. 719 ze zm., dalej rozporządzenia w sprawie ochrony przeciwpożarowej.

Innym ważnym obowiązkiem związanym z ochroną przeciwpożarową, należącym do właściciela, zarządcy lub użytkownika jest przeszkolenie osób korzystających z budynku, obiektu budowlanego lub terenu w zakresie próbnej ewakuacji. W myśl § 17 rozporządzenia w sprawie ochrony przeciwpożarowej, w obiekcie, który jest przeznaczony dla ponad 50 osób będących jego stałymi użytkownikami, który nie jest zakwalifikowany do kategorii zagrożenia ludzi ZL IV (obiektów mieszkalnych), należy co najmniej raz na 2 lata przeprowadzać praktyczne sprawdzenie organizacji oraz warunków ewakuacji z całego obiektu. W przypadku obiektów, w których cyklicznie zmienia się jednocześnie grupa powyżej 50 użytkowników, powinno to mieć miejsce co najmniej raz na rok. O terminie przeprowadzenia działań osoba odpowiedzialna ma obowiązek powiadomić właściwego miejscowo komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej.

Powinności w zakresie ochrony przeciwpożarowej spoczywają również na podmiocie zatrudniającym pracowników bez względu na to, czy jest on właścicielem budynku, obiektu budowlanego lub terenu albo czy przejął od ich właściciela czynności związane z ochroną przeciwpożarową na podstawie umowy cywilnoprawnej. Wynikają one z art. 209¹ K.p., w myśl którego pracodawca jest obowiązany:

• zapewnić środki niezbędne do zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników,
• wyznaczyć pracowników do wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji oraz zapewnić łączność ze służbami zewnętrznymi wyspecjalizowanymi w szczególności w zakresie udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, ratownictwa medycznego oraz ochrony przeciwpożarowej.

Analiza przytoczonych przepisów pozwala przyjąć, że pracodawca może być zobowiązany do organizowania próbnej ewakuacji na podstawie przepisów ustawy, jeżeli spełnia przesłanki do uznania go za podmiot zobowiązany do wykonywania czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej (na podstawie art. 3 ust. 2 ustawy), a jeżeli nie, to musi z takim podmiotem współpracować (chociażby ze względu na to, że to on wyznacza osoby odpowiedzialne za sprawną ewakuację pracowników).