Ochrona ze względu na czas, rodzaj i warunki pracy

Pracodawca jest obowiązany udzielać pracownicy ciężarnej zwolnień od pracy na zalecone przez lekarza badania lekarskie przeprowadzane w związku z ciążą, jeżeli badania te nie mogą być przeprowadzone poza godzinami pracy. Za czas nieobecności w pracy z tego powodu pracownica zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Pracownicy w ciąży nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. Nie wolno również bez jej zgody delegować tej pracownicy poza stałe miejsce pracy ani zatrudniać w systemie przerywanego czasu pracy.

Stosownie do art. 187 K.p. pracownica karmiąca dziecko piersią ma prawo do dwóch półgodzinnych przerw w pracy wliczanych do czasu pracy. Pracownica karmiąca więcej niż jedno dziecko ma prawo do dwóch przerw w pracy po 45 minut każda. Na wniosek pracownicy przerwy mogą być jej udzielone łącznie. Pracownicy zatrudnionej na czas krótszy niż 4 godziny - przerwa na karmienie nie przysługuje. Natomiast gdy czas pracy nie przekracza 6 godzin dziennie, przysługuje pracownicy jedna przerwa na karmienie. Pracodawca udziela pracownicy przerwy na jej wniosek, w czasie z nią uzgodnionym.

Pracownica zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy, karmiąca piersią bliźnięta, wystąpiła o wcześniejsze kończenie pracy o 1 godzinę i 30 minut.

Pracownica ma prawo do dwóch przerw w pracy po 45 minut każda (łącznie 1 godz. i 30 min.). Dwie przerwy na karmienie dziecka mogą być łączone na wniosek pracownicy. Mogą one być również wykorzystane w ten sposób, że pracownica wcześniej skończy pracę bądź później ją rozpocznie. Biorąc pod uwagę ochronę z jakiej korzysta pracownica karmiąca dziecko, pracodawca powinien wyrazić zgodę na zaproponowany przez nią sposób wykorzystania przysługującej jej przerwy w pracy.

Ochrona pracy kobiet przewiduje ponadto zakaz ich zatrudnienia przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla ich zdrowia. Wykaz tych prac określono rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. nr 114, poz. 545 ze zm.). Obejmuje on następujące rodzaje prac:

• związane z wysiłkiem fizycznym i transportem ciężarów oraz wymuszoną pozycją ciała,
   
• w mikroklimacie zimnym, gorącym i zmiennym,
   
• w hałasie i drganiach,
   
• narażające na działanie pól elektromagnetycznych, promieniowania jonizującego i nadfioletowego oraz prace przy monitorach ekranowych,
   
• pod ziemią, poniżej poziomu gruntu i na wysokości,
   
• w podwyższonym lub obniżonym ciśnieniu,
   
• w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi,
   
• w narażeniu na działanie szkodliwych substancji chemicznych,
   
• grożące ciężkimi urazami fizycznymi i psychicznymi.

Niektóre z powyższych prac są wzbronione wszystkim kobietom, niektórych natomiast nie mogą wykonywać tylko kobiety w ciąży i w okresie karmienia dziecka piersią.

Zakaz zatrudniania kobiet przy pracach im wzbronionych ma charakter bezwzględny i nie może być uchylony nawet za zgodą pracownicy, a jego naruszenie skutkuje odpowiedzialnością pracodawcy za wykroczenie przeciwko prawom pracownika.

Pracodawca zatrudniający pracownicę w ciąży lub karmiącą dziecko piersią przy pracy wymienionej w ww. rozporządzeniu, wzbronionej takiej pracownicy bez względu na stopień narażenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne, jest obowiązany przenieść pracownicę do innej pracy, a jeżeli jest to niemożliwe, zwolnić ją na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy.

Uwaga! Pracownica w ciąży lub karmiąca dziecko piersią w okresie zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy z powodu warunków pracy zachowuje prawo do dotychczasowego wynagrodzenia.

Pracodawca zatrudniający pracownicę w ciąży lub karmiącą dziecko piersią przy pozostałych pracach wymienionych w tym samym akcie prawnym jest obowiązany dostosować warunki pracy do wymagań określonych w tych przepisach lub tak ograniczyć czas pracy, aby wyeliminować zagrożenia dla zdrowia lub bezpieczeństwa pracownicy. Jeżeli dostosowanie warunków pracy na dotychczasowym stanowisku pracy lub skrócenie czasu pracy jest niemożliwe lub niecelowe, pracodawca jest obowiązany przenieść pracownicę do innej pracy, a w razie braku takiej możliwości zwolnić pracownicę na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy. Powyższe dotyczy również przypadku gdy przeciwwskazania zdrowotne do wykonywania dotychczasowej pracy przez pracownicę w ciąży lub karmiącą dziecko piersią wynikają z orzeczenia lekarskiego. Gdyby zmiana warunków pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku pracy, skrócenie czasu pracy lub przeniesienie pracownicy do innej pracy spowodowały obniżenie wynagrodzenia, pracownicy przysługuje dodatek wyrównawczy.

Pracownica wykonująca przez 8 godzin dziennie pracę przy komputerze doręczyła pracodawcy zaświadczenie o stanie ciąży.

W danym przypadku czas pracy przy monitorze należy ograniczyć do maksymalnie 4 godzin na dobę. Jeśli pracodawca nie może zapewnić pracy niezwiązanej z obsługą komputera na pozostałe 4 godziny, powinien zwolnić pracownicę z obowiązku świadczenia pracy przez resztę dnia. W takim przypadku pracownicy przysługuje dodatek wyrównawczy.