Zawieszanie i zmniejszanie rent w razie osiągania przychodów

W ustawie wypadkowej nie uregulowano zasad zawieszania lub zmniejszania rent w razie osiągania przychodów. Wobec powyższego do tych rent w zakresie zawieszania i zmniejszania świadczeń w związku z osiąganiem przychodów mają zastosowanie przepisy określone w ustawie emerytalnej. Zatem prawo do renty ulega zawieszeniu lub renta ulega zmniejszeniu w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego oraz z tytułu służby.

Za działalność podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia społecznego uważa się zatrudnienie, służbę lub inną pracę zarobkową albo prowadzenie działalności gospodarczej (także przychód z tytułu działalności wykonywanej za granicą). Przepisy dotyczące zawieszania lub zmniejszania świadczeń stosuje się również do osób wyłączonych z obowiązku ubezpieczenia społecznego z tytułu ustalenia prawa do renty oraz wykonujących działalność niepodlegającą obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu z racji podlegania temu obowiązkowi z innego tytułu. Natomiast przepisów tych nie stosuje się do honorariów z tytułu działalności twórczej i artystycznej. Za przychód mający wpływ na zawieszenie lub zmniejszenie pobieranego świadczenia z ww. działalności uważa się przychód w kwotach stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, z uwzględnieniem kwot wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy oraz kwot pobranych zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego i opiekuńczego oraz wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wypłacanego na podstawie przepisów Kodeksu pracy i kwoty świadczenia rehabilitacyjnego i wyrównawczego, zasiłku wyrównawczego i dodatku wyrównawczego.

Nie mają wpływu na zawieszenie lub zmniejszenie rent otrzymywane przez rencistów przychody z działalności nieobjętej obowiązkowymi (dobrowolnymi) ubezpieczeniami społecznymi, do których można zaliczyć: przychody z tytułu "samoistnej" umowy o dzieło, z praw autorskich i patentowych, darowizn, zapomóg, wynajmu lub dzierżawy nieruchomości (lokalu), jeżeli wynajem lub dzierżawa nie stanowią przedmiotu działalności gospodarczej.

O wysokości przychodu świadczeniobiorca zobowiązany jest poinformować ZUS, np. przedkładając oświadczenie na druku ZUS Rw-73.

Pani Irena Nowacka od 2011 r. pobiera rentę wypadkową. Od 2 lipca 2012 r. podjęła zatrudnienie na podstawie umowy o pracę. Niezwłocznie po podjęciu zatrudnienia poinformowała ZUS o osiąganiu przychodu niemającego wpływu ani na zawieszenie, ani na zmniejszenie świadczenia. W tym celu złożyła w ZUS druk ZUS Rw-73.

Po zakończeniu roku kalendarzowego - w terminie do końca lutego 2013 r. - Pani Irena zobowiązana była dostarczyć zaświadczenie o łącznej kwocie przychodu osiągniętego w ubiegłym roku kalendarzowym, tj. od 2 lipca do 31 grudnia 2012 r.

Informację o wysokości przychodów osiąganych przez świadczeniobiorcę musi przekazać do ZUS również pracodawca.

Pan Jerzy Kruczyński od 1 sierpnia 2012 r. zatrudnił na podstawie umowy o pracę na okres roku Pana Mariana Kordulę pobierającego rentę wypadkową. Pan Jerzy Kruczyński był obowiązany do powiadomienia ZUS - w terminie do końca lutego 2013 r. - o wysokości przychodów uzyskanych przez Pana Mariana Kordulę z pracy zarobkowej w okresie od 1 sierpnia do 31 grudnia 2012 r.

W zaświadczeniu o przychodach pracodawca wskazuje przychód z pracy zarobkowej w kwocie stanowiącej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz pobranych zasiłków: chorobowego, opiekuńczego oraz wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, wypłacanego na podstawie przepisów Kodeksu pracy i kwoty świadczenia rehabilitacyjnego i wyrównawczego, zasiłku wyrównawczego oraz dodatku wyrównawczego.

Dodajmy, że nie ma sformalizowanego wzoru zawiadomienia o zarobkach świadczeniobiorcy. W zaświadczeniu pracodawca wskazuje dane własne, dane osoby pobierającej świadczenie oraz wysokość uzyskanych przez nią zarobków. Zarobki może wskazać w łącznej kwocie albo w rozbiciu na poszczególne miesiące roku lub w obydwu tych formach.

Prawo do renty ulega zawieszeniu w przypadku osiągania przychodu przekraczającego 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS. Osiąganie przychodu wyższego niż 70%, ale nieprzekraczającego 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia skutkuje zmniejszeniem wysokości renty. Natomiast, jeżeli przychód osoby uprawnionej do świadczenia nie przekracza 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, świadczenie przysługuje w pełnej wysokości.

Wysokość renty rodzinnej, przysługującej więcej niż jednej osobie, ulega zmniejszeniu w przypadku, gdy osoba uprawniona do części renty osiąga przychód w kwocie wyższej niż 70% przeciętnego wynagrodzenia, ale nie wyższej jednak niż 130% tej kwoty miesięcznie. Zmniejszenie renty rodzinnej następuje poprzez zmniejszenie części renty przysługującej osobie osiągającej przychód o kwotę przekroczenia, nie więcej jednak niż o kwotę części maksymalnego zmniejszenia ustalonej proporcjonalnie do liczby osób uprawnionych. Jeżeli jedna z osób uprawnionych do renty rodzinnej osiąga przychód przekraczający kwotę równą 130% przeciętnego wynagrodzenia, powoduje to zawieszenie prawa do części renty rodzinnej dla tej osoby. Wysokość części renty rodzinnej przysługującej pozostałym członkom rodziny nie ulega zmianie.

Osoba pobierająca rentę szkoleniową nie może osiągać żadnego przychodu. W myśl bowiem przepisu art. 64 ust. 3 ustawy emerytalnej, renta szkoleniowa nie przysługuje w razie osiągania przychodu z tytułu ww. działalności, bez względu na wysokość tego przychodu.