Szkolenia wstępne i okresowe z zakresu bhp

Pracodawca będący osobą fizyczną ma zaświadczenie z 2014 r. o ukończeniu szkolenia okresowego bhp dla osób kierujących pracownikami oraz że uzyskał wiedzę z zakresu bhp, zagrożeń wypadkowych, oceny ryzyka zawodowego i zasad bezwypadkowego wykonywania pracy. Czy może sam przeprowadzić szkolenia wstępne i okresowe pracowników? Nadmieniamy, że zatrudnia 11 osób.

W opisanym przypadku pracodawca może przeprowadzać szkolenia wstępne, natomiast szkolenia okresowe powinien zlecić jednostce organizacyjnej prowadzącej działalność szkoleniową w dziedzinie bhp.

Stosownie do art. 237³ § 2 K.p., pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie. Szkolenia te powinny odbywać się w czasie pracy i na koszt pracodawcy (art. 237³ § 3 K.p.).

Szczegółowe zasady organizowania i przeprowadzania szkoleń w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy zostały określone w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w tej sprawie (Dz. U. nr 180, poz. 1860 z późn. zm.), dalej rozporządzeniu.

Szkolenie wstępne, na które składa się instruktaż ogólny oraz instruktaż stanowiskowy, powinno się odbyć przed dopuszczeniem pracownika do pracy. Instruktaż ogólny prowadzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy, osoba wykonująca u pracodawcy zadania tej służby albo pracodawca, który sam wykonuje takie zadania, lub pracownik wyznaczony przez pracodawcę, posiadający zasób wiedzy i umiejętności zapewniający właściwą realizację programu instruktażu, mający aktualne zaświadczenie o ukończeniu wymaganego szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (§ 10 ust. 2 rozporządzenia). Natomiast instruktaż stanowiskowy przeprowadza wyznaczona przez pracodawcę osoba kierująca pracownikami lub pracodawca, jeżeli osoby te posiadają odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe oraz są przeszkolone w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego (§ 11 ust. 5 rozporządzenia).

Jak wynika z powyższego, dopuszczalnym jest, aby pracodawca posiadający stosowną wiedzę i kwalifikacje, potwierdzone ukończonym szkoleniem z zakresu bhp dla pracodawców i osób kierujących pracownikami, przeprowadzał dla pracowników szkolenia wstępne (ogólne i stanowiskowe).

Odrębną kwestię stanowią szkolenia okresowe z zakresu bhp. Częstotliwość ich przeprowadzania pracodawca powinien ustalić po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami, zachowując wytyczne wynikające z § 15 rozporządzenia, a więc przeprowadzać je nie rzadziej niż raz:

• w roku na stanowiskach, na których wykonywane są prace szczególnie niebezpieczne,
   
• na 3 lata na stanowiskach robotniczych,
   
• na 5 lat na stanowiskach kierowniczych, inżynieryjno-technicznych oraz innych stanowiskach, których charakter pracy wiąże się z narażeniem na czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe lub niebezpieczne albo z odpowiedzialnością w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
   
• na 6 lat na stanowiskach administracyjno-biurowych.

Pierwsze szkolenie okresowe powinno się odbyć w okresie do 6 miesięcy od momentu rozpoczęcia pracy przez osobę zatrudnioną na stanowisku kierowniczym lub do 12 miesięcy w przypadku pozostałych pracowników.

Dopuszczalność prowadzenia szkoleń okresowych z zakresu bhp przez samego pracodawcę legitymującego się opisanymi w pytaniu kwalifikacjami nie jest już tak jednoznaczna. Szkolenia te mogą być organizowane i prowadzone przez pracodawców lub, na ich zlecenie, przez jednostki organizacyjne prowadzące działalność szkoleniową w dziedzinie bhp (§ 4 ust. 1 rozporządzenia). Organizator takiego szkolenia, zgodnie z § 5 rozporządzenia, jest obowiązany zapewnić:

• programy poszczególnych rodzajów szkolenia opracowane dla określonych grup stanowisk,
   
• programy szkolenia instruktorów w zakresie metod prowadzenia instruktażu - w przypadku prowadzenia takiego szkolenia,
   
• wykładowców i instruktorów posiadających zasób wiedzy, doświadczenie zawodowe i przygotowanie dydaktyczne zapewniające właściwą realizację programów szkolenia,
   
• odpowiednie warunki lokalowe do prowadzenia działalności szkoleniowej,
   
• wyposażenie dydaktyczne niezbędne do właściwej realizacji programów szkolenia,
   
• właściwy przebieg szkolenia oraz prowadzenie dokumentacji w postaci programów szkolenia, dzienników zajęć, protokołów przebiegu egzaminów i rejestru wydanych zaświadczeń.

Konstrukcja powyższego przepisu w zakresie kwalifikacji wykładowcy jest bardzo ogólna i nie precyzuje, co ustawodawca rozumie pod pojęciami "zasobu wiedzy", "doświadczenia zawodowego" czy "przygotowania dydaktycznego". Można przyjąć, że tak jak w każdej dziedzinie edukacji, wykładowca musi posiadać wiedzę merytoryczną, którą będzie potrafił przekazać uczestnikom szkolenia. Uważamy, że pracodawca niezajmujący się profesjonalnie sprawami bhp, pomimo aktualnego szkolenia okresowego z tej dziedziny, nie spełnia powyższych wymagań. W doktrynie przyjmuje się, że nawet osoba będąca absolwentem studiów z zakresu bhp (inżynierskich, podyplomowych), ale nieposiadająca doświadczenia, nie ma takich kwalifikacji. Dlatego też uważamy, że pracodawca, o którym mowa w pytaniu, może samodzielnie przeprowadzać szkolenia wstępne, natomiast szkolenia okresowe powinien zlecać uprawnionym jednostkom.