Zaliczanie do czasu pracy szkolenia bhp w formie samokształcenia kierowanego

Jak zaewidencjonować oraz czy dodatkowo zapłacić za czas poświęcony na szkolenie okresowe bhp, zorganizowane w formie samokształcenia kierowanego? Nadmieniamy, że pracownicy są zatrudnieni w systemie podstawowym i pracują od poniedziałku do piątku, a podmiot przeprowadzający szkolenie poinformował nas jedynie o przedziale dni, w których ono przebiegało (było ich osiem) oraz łącznej liczbie godzin (szesnaście).

Stosownie do art. 237³ § 2 K.p., pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bhp przed dopuszczeniem go do pracy (szkolenie wstępne) oraz okresowo je powtarzać (szkolenie okresowe). Szczegółowe zasady szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy reguluje rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w tej sprawie (Dz. U. nr 180, poz. 1860 z późn. zm.), dalej rozporządzenie.

Przepisy rozporządzenia dopuszczają różne formy szkolenia okresowego, w tym dla:

• osób będących pracodawcami oraz innych osób kierujących pracownikami, w szczególności kierowników, mistrzów i brygadzistów,
   
• pracowników inżynieryjno-technicznych, w tym projektantów, konstruktorów maszyn i innych urządzeń technicznych, technologów i organizatorów produkcji,
   
• pracowników służby bhp i innych osób wykonujących zadania tej służby,
   
• pracowników administracyjno-biurowych i pozostałych (za wyjątkiem zatrudnionych na stanowiskach robotniczych), których charakter pracy wiąże się z narażeniem na czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe lub niebezpieczne albo z odpowiedzialnością w zakresie bhp

m.in. w formie samokształcenia kierowanego (§ 15 ust. 2 rozporządzenia).

Zwracamy uwagę! Szkolenia okresowe pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych przeprowadza się w formie instruktażu (§ 15 ust. 1 rozporządzenia).

Samokształcenie kierowane jest to forma szkolenia umożliwiająca uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności w zakresie bhp, na podstawie materiałów przekazanych przez organizatora szkolenia, w szczególności przy zastosowaniu poczty, internetu, przy jednoczesnym zapewnieniu konsultacji z osobami spełniającymi wymagania dla wykładowców (§ 1a pkt 5 rozporządzenia).

Minimalne ramy czasowe szkoleń okresowych podawaliśmy w UiPP nr 7/2017, str. 55-56.

Wskazana wyżej forma szkolenia okresowego w głównej mierze polega zatem na samodzielnej nauce obowiązkowo zakończonej egzaminem. Dlatego też podmiot szkolący podał jedynie ogólną liczbę godzin oraz przedział czasu na pobranie materiałów, ewentualne konsultacje (zwykle drogą e-mailową) oraz przygotowanie się do egzaminu, która jest zgodna z obowiązującymi ramami minimalnymi. Z treści pytania można też wysnuć wniosek, że czas ten przypadał po godzinach pracy. Tymczasem szkolenia bhp powinny odbywać się w czasie pracy (art. 237³ § 3 K.p.).

W omawianej sytuacji najlepszym rozwiązaniem byłoby uwzględnienie mającego nastąpić szkolenia w obowiązującym harmonogramie pracy, przykładowo przez zaplanowanie odpowiednio wcześniejszego kończenia efektywnej pracy rozkładowej. Jeśli to nie nastąpiło, a szkolenie miało miejsce po godzinach normalnej pracy, należy uznać, że wystąpiły godziny nadliczbowe. 

Tak też rozstrzygnęła Państwowa Inspekcja Pracy, wyjaśniając, że: "(...) W przypadku przekroczenia na skutek udziału w szkoleniach [z zakresu bhp] normy czasu pracy - pracownikowi przysługuje wynagrodzenie ze stosownym dodatkiem za pracę w godzinach nadliczbowych." (por. A. Kolosa PiZS nr 1/1998, str. 45).

Dodatkową trudnością w kwalifikowaniu godzin szkolenia:

• jest konieczność ewidencjonowania godzin nadliczbowych w karcie ewidencji czasu pracy w zakresie poszczególnych dób (§ 8 pkt 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy... - Dz. U. z 2017 r. poz. 894),
   
• są różnej wysokości dodatki w zależności od pory lub rodzaju dnia, w którym wystąpiły.

Ponieważ pracodawca nie jest w stanie samodzielnie ustalić tych danych (może co najwyżej uzyskać informację kiedy odbył się i jak długo trwał egzamin), obecnie pozostało mu jedynie przyjąć oświadczenie pracownika w tej sprawie.