Czas trwania szkoleń wstępnych z zakresu bhp

Czy przepisy regulują minimalną długość trwania szkoleń wstępnych (instruktaż ogólny i stanowiskowy) z zakresu bhp? W jaki sposób należy ją określić na potrzeby pracowników administracyjno-biurowych i robotniczych oraz dla instruktora przedszkolnego?

Na każdym pracodawcy ciąży obowiązek zapewnienia pracownikom przeszkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem ich do wykonywania pracy oraz prowadzenia okresowych szkoleń w tym zakresie (art. 237³ § 2 K.p.). Rozwinięciem i uszczegółowieniem tej regulacji jest wydane w oparciu o art. 237⁵ K.p. rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. nr 180, poz. 1860 z późn. zm.), dalej rozporządzenie.

Szkolenie wstępne powinno być prowadzone w formie instruktażu, przez który rozumie się formę szkolenia o czasie trwania nie krótszym niż 2 godziny lekcyjne, umożliwiającą uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności dotyczących wykonywania pracy i zachowania się w zakładzie pracy w sposób zgodny z przepisami i zasadami bhp. Tak wynika z § 8 w związku z § 1a pkt 1 rozporządzenia.

Szkolenie wstępne dzieli się na część ogólną - zwaną instruktażem ogólnym oraz część przeprowadzaną na stanowisku pracy - zwaną instruktażem stanowiskowym.

Każda z tych części ma inny cel i realizuje odrębne zadania, które ustawodawca szczegółowo wymienił w § 9 rozporządzenia.

Uczestnictwo w instruktażu ogólnym jest obowiązkowe dla nowo zatrudnionych pracowników, studentów odbywających u pracodawcy praktykę oraz uczniów szkół zawodowych, zatrudnionych w celu praktycznej nauki zawodu. Instruktaż stanowiskowy jest wymagany wobec pracowników zatrudnionych lub przenoszonych na stanowiska robotnicze lub na stanowiska, na których praca jest wykonywana w narażeniu na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych oraz wobec uczniów odbywających praktyczną naukę zawodu, a także studenta-praktykanta (§ 11 ust. 1 rozporządzenia). Czas trwania instruktażu stanowiskowego powinien być uzależniony od stażu pracy pracownika, rodzaju wykonywanych zadań oraz zagrożeń występujących na stanowisku, na którym ma on być zatrudniony (§ 11 ust. 4 rozporządzenia).

Minimalny czas trwania szkoleń

Wskazówek dotyczących minimalnego czasu trwania szkoleń wstępnych z dziedziny bhp należy szukać w załączniku nr 1 do rozporządzenia, zawierającym ramowe programy tych szkoleń. W oparciu o nie pracodawca lub jednostka prowadząca działalność szkoleniową z dziedziny bhp, tworzy bowiem programy poszczególnych rodzajów szkoleń dla określonych grup stanowisk (§ 5 pkt 1 rozporządzenia). W przypadku instruktażu ogólnego ramowy program przewiduje dla wszystkich pracowników minimalny czas trwania na poziomie 3 godzin lekcyjnych (po 45 min.), podzielonych na 11 tematów.

Długość instruktażu stanowiskowego natomiast jest uzależniona od rodzaju wykonywanej pracy i wynosi od 2 do 8 godzin lekcyjnych. Krótsze instruktaże stanowiskowe znajdą zastosowanie w przypadku pracowników administracyjno-biurowych narażonych na działanie czynników uciążliwych, np. wykonujących pracę przy użyciu monitorów ekranowych przez co najmniej połowę dobowego wymiaru czasu pracy. Dłuższe instruktaże stanowiskowe będą w praktyce występować wobec pracowników wykonujących prace w narażeniu na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych, zatrudnionych na stanowiskach robotniczych.

Urząd gminy zatrudnia pracowników na stanowiskach administracyjno-biurowych (m.in. referent, inspektor), na stanowiskach robotniczych (m.in. sprzątaczka, palacz c.o.) oraz na stanowisku instruktora przedszkolnego (praca z małymi dziećmi). Nowo zatrudniani pracownicy podlegają szkoleniu z zakresu bhp, które obejmuje: szkolenie wstępne ogólne i szkolenie stanowiskowe. W przypadku stanowisk administracyjno-biurowych szkolenie wstępne powinno trwać minimum 5 godzin lekcyjnych, z czego minimum 3 godziny lekcyjne powinny być przeznaczone na instruktaż ogólny, a minimum 2 godziny na instruktaż stanowiskowy. Szkolenia wstępne pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych oraz instruktora przedszkolnego będą dłuższe, gdyż w ich przypadku instruktaż stanowiskowy musi trwać minimum 8 godzin lekcyjnych. W praktyce oznacza to, że ich szkolenie wstępne (instruktaż ogólny + stanowiskowy) będzie trwało minimum 11 godzin lekcyjnych. Zaliczenie instruktora przedszkolnego do grona pracowników zatrudnionych w warunkach uciążliwych jest przy tym uzasadnione znacznie wyższą odpowiedzialnością, niż w przypadku pracowników biurowych czy robotników, co naraża pracownika na dodatkowe obciążenie psychiczne. Jest on bowiem odpowiedzialny za małoletnich podopiecznych.