Badania profilaktyczne

Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku pracy. W wyroku z dnia 17 listopada 2000 r. (sygn. akt II UKN 49/00, OSNP 2002/11/275) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że dopuszczenie do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonych stanowiskach może stanowić przyczynę zewnętrzną wypadku przy pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej. Naruszenie tego podstawowego obowiązku przez pracodawcę zgodnie z ustalonym od lat orzecznictwem sądowym uznaje się za przyczynę zewnętrzną zdarzenia jako elementu składającego się na pojęcie wypadku przy pracy.

Wstępne badania lekarskie

Osoba przyjmowana do pracy podlega wstępnym badaniom lekarskim, wykonywanym na koszt pracodawcy. Służą one ocenie przydatności kandydata do pracy na konkretnym stanowisku. Ponadto wstępnym badaniom lekarskim podlegają pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy oraz pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe. Badanie profilaktyczne przeprowadza się na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę. W treści skierowania osoby przyjmowanej do pracy należy wskazać stanowisko pracy, na którym ta osoba ma być zatrudniona oraz podać informacje o występowaniu na nim czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych, a także aktualne wyniki badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonanych na tych stanowiskach. Pracodawca może wskazać w skierowaniu dwa lub więcej stanowisk pracy, w kolejności odpowiadającej jego potrzebom.

Badania wykonane przez pracownika dla potrzeb zatrudnienia u innego pracodawcy nie mogą zastąpić badań wstępnych, uwzględniających konkretne stanowisko pracy i warunki pracy u pracodawcy, u którego ma on zostać aktualnie zatrudniony.

Pracodawca jest obowiązany przechowywać orzeczenia wydane na podstawie profilaktycznych badań lekarskich w aktach osobowych pracownika.

Na następnej stronie prezentujemy przykładowy wzór skierowania na badania profilaktyczne.

Badania okresowe i kontrolne

Pracownik podlega okresowym badaniom lekarskim, które służą profilaktyce i są podstawowym elementem wykrywania chorób zawodowych. O częstotliwości i zakresie badań okresowych decyduje lekarz sprawujący opiekę profilaktyczną nad pracownikami, kierując się wskazówkami metodycznymi w sprawie przeprowadzania badań. Są one zawarte w załączniku do niżej powołanego rozporządzenia z dnia 30 maja 1996 r. Częstotliwość i zakres badań mogą być różne dla poszczególnych pracowników w zależności od zajmowanego stanowiska pracy oraz stanu zdrowia. Lekarz przeprowadzający badanie profilaktyczne może poszerzyć jego zakres o dodatkowe badania specjalistyczne, jak również wyznaczyć krótszy termin następnego badania, niż to określono we wskazówkach metodycznych, jeżeli stwierdzi, że jest to niezbędne do prawidłowej oceny stanu zdrowia pracownika.

Ponadto każdego pracownika, który zgłasza się do pracy po zwolnieniu lekarskim trwającym dłużej niż 30 dni pracodawca ma obowiązek skierować na kontrolne badania lekarskie w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku pracy.

Orzeczenia lekarskie są wydawane w formie zaświadczeń, które lekarz przeprowadzający badanie, ma obowiązek przekazania pracodawcy i pracownikowi. Obowiązkiem pracodawcy jest przechowywanie wszystkich orzeczeń lekarskich w aktach osobowych pracownika.

Pracownik lub pracodawca, który nie zgadza się z treścią orzeczenia wydanego przez lekarza, może odwołać się w ciągu 7 dni od daty wydania zaświadczenia, za pośrednictwem lekarza, który wydał to orzeczenie. Powtórne badania powinny być przeprowadzone w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku. Badania są wykonywane w wojewódzkim ośrodku medycyny pracy lub w jednostce badawczo-rozwojowej w dziedzinie medycyny pracy, gdy kwestionowane orzeczenie zostało wydane przez lekarza wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy. Orzeczenie lekarskie wydane w II instancji jest ostateczne.

Okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy, a za czas niewykonywania pracy w związku z tymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Regulacje prawne:

• art. 229 K.p.,
   
• rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. nr 69, poz. 332 z późn. zm.).