Obowiązki pracodawcy z zakresu bhp w okresie zimowym

Niektóre obowiązki pracodawcy z zakresu bhp mają charakter sezonowy, aktualizując się w określonych porach czy sezonach roku. Dotyczy to również pory zimowej, w czasie której pracodawca musi zapewnić pracownikom odpowiednie warunki bhp., m.in. w odniesieniu do temperatury w miejscu pracy czy posiłków i napojów profilaktycznych. Musi też zadbać o bezpieczeństwo pracowników przy pracach na zewnątrz budynku.

Zimowe posiłki i napoje

Pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikowi posiłki i napoje profilaktyczne, jeżeli pracuje on w warunkach uzasadniających ich wydawanie. Tak wynika z art. 232 K.p. (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465 ze zm.). Szczegółowe zasady realizacji tego obowiązku określa rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. z 1996 r. nr 60, poz. 279 ze zm.). Na podstawie § 3 tego rozporządzenia posiłki profilaktyczne należą się pracownikom wykonującym prace m.in.:

• związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1.500 kcal (6.280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1.000 kcal (4.187 kJ) u kobiet, w pomieszczeniach zamkniętych, w których ze względów technologicznych utrzymuje się stale temperatura poniżej 10°C,
• związane z wysiłkiem fizycznym powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1.500 kcal (6.280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1.000 kcal (4.187 kJ) u kobiet, na otwartej przestrzeni w okresie zimowym.

Pora zimowa przypada w okresie od 1 listopada do 31 marca.

Posiłek profilaktyczny musi mieć odpowiedni skład. W związku z tym powinien zawierać około 50-55% węglowodanów, 30-35% tłuszczów i 15% białek oraz posiadać wartość kaloryczną około 1.000 kcal.

Jeżeli chodzi o napoje profilaktyczne (ciepłe w porze zimowej), to pracodawca, w myśl § 4 ww. rozporządzenia, jest zobowiązany je zapewnić pracownikom zatrudnionym m.in.:

• w warunkach mikroklimatu zimnego, charakteryzującego się wartością wskaźnika siły chłodzącej powietrza (WCI) powyżej 1.000,
• przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 10°C.

W razie niemożności zapewnienia pracownikom posiłków profilaktycznych w miejscu pracy, pracodawca powinien zagwarantować im możliwość przyrządzenia ich we własnym zakresie z otrzymanych od pracodawcy produktów. Dopuszczalne jest również wydanie pracownikom bonów, talonów, kuponów oraz innych dowodów uprawniających do otrzymania na ich podstawie takich produktów lub posiłku.

Należy podkreślić, że obowiązek zapewnienia posiłków i napojów profilaktycznych nie może być zastąpiony ekwiwalentem pieniężnym. Posiłek profilaktyczny zapewniony w czasie podróży służbowej nie obniża też diety z tytułu podróży służbowej.

Bhp przy pracach na zewnątrz

Pracodawcy są odpowiedzialni za zapewnienie bezpieczeństwa na chodnikach należących do ich posesji i zapobieganie zagrożeniu związanemu z zaleganiem śniegu i lodu na dachach. Obowiązki pracodawcy w tym zakresie wynikają z przepisów bhp oraz ustawy - Prawo budowlane. W ramach tych obowiązków pracodawca jest zobowiązany zapewnić odpowiednie środki ochrony pracownikowi skierowanemu do odśnieżania chodników i dachów oraz usuwania zwisających sopli lodu.

Przed rozpoczęciem odśnieżania teren prac musi być odgrodzony, a strefy niebezpieczne, w których może dojść do obsunięcia się śniegu, lodu lub zrzucenia narzędzi, oznakowane. Do pracodawcy należy zorganizowanie pracy w taki sposób, aby zabezpieczyć pracowników przed upadkiem, np. z powodu załamania się dachu pod ciężarem śniegu. Szczegółowy wykaz środków ochrony indywidualnej oraz przypadków, w których powinny być stosowane, zawiera m.in. dział IV, rozdział 6 pkt E rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bhp (Dz. U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.) oraz załącznik nr 2 do tego rozporządzenia.

Prace na wysokości, w tym przy odśnieżaniu dachów, może wykonywać tylko taki pracownik, który został w tym zakresie odpowiednio przeszkolony i nie ma przeciwwskazań zdrowotnych. Mowa o tym w komunikacie PIP pt. "Praca wykonywana zimą", dostępnym na stronie www.pip.gov.pl (patrz ramka).

Minimalna temperatura

Temperatura w pomieszczeniach pracy powinna być dostosowana do rodzaju wykonywanych czynności. Przepisy z zakresu bhp wskazują minimalną temperaturę w pomieszczeniach pracy. Jak wynika z § 30 rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, w pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę nie niższą niż 14^oC (287 K), chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają. W pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna i w pomieszczeniach biurowych temperatura nie może być niższa niż 18^oC (291 K).

W razie pracy na otwartej przestrzeni lub w nieogrzewanych pomieszczeniach pracodawca powinien zapewnić pracownikom w pobliżu miejsca pracy pomieszczenie umożliwiające im schronienie się przed deszczem, ogrzanie oraz zmianę odzieży. Pomieszczenia te powinny być wyposażone w urządzenia do podgrzewania posiłków, a panująca wewnątrz nich temperatura nie może być niższa niż 16 °C.