Nowelizacja niektórych aktów wykonawczych w sferze orzekania w sprawie chorób zawodowych

Za chorobę zawodową, zgodnie z art. 235¹ K.p. uważa się chorobę wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych narażeniem zawodowym. Rozpoznanie takiej choroby u pracownika (także byłego pracownika) następuje w okresie zatrudnienia w narażeniu zawodowym lub po zakończeniu pracy w takim narażeniu, pod warunkiem wystąpienia udokumentowanych objawów chorobowych w okresie ustalonym w wykazie chorób zawodowych. Wykaz chorób zawodowych, sposób ich dokumentowania oraz skutków tych chorób określają przepisy odpowiednich rozporządzeń.

W Dzienniku Ustaw z dnia 14 lipca 2021 r. pod poz. od 1287 do 1289 ogłoszono trzy rozporządzenia zmieniające akty wykonawcze zawierające wykaz chorób zawodowych oraz regulujące procedurę i podmioty upoważnione do orzekania w tej sprawie, tj. rozporządzenia:

• Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1367 ze zm.),
• Ministra Zdrowia z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób (Dz. U. z 2013 r. poz. 1379 z późn. zm.),
• Ministra Zdrowia z dnia 18 czerwca 2010 r. w sprawie specjalizacji lekarskich niezbędnych do wykonywania orzecznictwa w zakresie chorób zawodowych (Dz. U. nr 110, poz. 736 ze zm.).

Jak wyjaśniono w uzasadnieniu do projektu aktu nowelizującego pierwsze z ww. rozporządzeń, zmiany dostosowują obowiązujące regulacje do aktualnego stanu prawnego, a także doprecyzowują sposób i tryb postępowania dotyczącego zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych, w tym również w przypadku śmierci pracownika albo byłego pracownika objętego zgłoszeniem podejrzenia choroby zawodowej. Ponadto eliminują spory o właściwość między organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Przykładowo właściwość organów, którym zgłasza się podejrzenie choroby zawodowej ustala się tak jak w poprzednim stanie prawnym według miejsca, w którym praca jest lub była wykonywana przez pracownika, gdy dokumentacja dotycząca narażenia zawodowego jest gromadzona w tym miejscu, natomiast w przypadku braku takiej możliwości - według miejsca, na terenie którego było ostatnie narażenie zawodowe. Przyspieszono ponadto procedury orzeczniczo-diagnostyczne, m.in. w drodze upoważnienia lekarza zatrudnionego w jednostce orzeczniczej do wydania orzeczenia lekarskiego na podstawie oceny narażenia zawodowego przeprowadzonej tylko przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

Zmiany w rozporządzeniu w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych... implikowała sytuacja epidemiczna, a ich celem było przyspieszenie oraz usprawnienie procesu orzeczniczego. Temu celowi służy m.in. uchylenie urzędowego wzoru skierowania na badania w związku z podejrzeniem choroby zawodowej wydawanego przez lekarza lub lekarza dentystę. Jednocześnie określono obowiązkowy zakres informacji, które powinny być ujęte w niesformalizowanym obecnie dokumencie. Są to:

• dane identyfikacyjne osoby badanej (imię i nazwisko, adres zamieszkania, numer PESEL albo data i miejsce urodzenia, jeżeli numer PESEL nie został nadany),
• dane identyfikacyjne podmiotu kierującego na badanie (nazwa i adres),
• nazwa choroby zawodowej, której dotyczy podejrzenie, i jej numer pozycji w wykazie chorób zawodowych określonym w odpowiednich przepisach,
• podpis i pieczęć lekarza albo oznaczenie i podpis lekarza kierującego na badania w związku z podejrzeniem choroby zawodowej.

Nowelizacja rozporządzenia w sprawie specjalizacji lekarskich... miała identyczny cel - usprawnienie orzecznictwa lekarskiego w zakresie chorób zawodowych, jednak tylko w obrębie chorób zakaźnych i pasożytniczych. Obecnie lekarz specjalista chorób zakaźnych, lekarz specjalista medycyny pracy lub lekarz specjalista medycyny przemysłowej, którzy są uprawnieni do orzekania w tym zakresie, nie są zobligowani do zasięgania opinii u lekarzy innych specjalności. To nie odbiera im jednak możliwości wystąpienia o taką opinię, jeśli uznają, że jest niezbędna.

Wszystkie zmiany weszły w życie 15 lipca 2021 r.