Oświetlenie

W pomieszczeniach stałej pracy należy zapewnić oświetlenie dzienne, chyba że jest to niemożliwe lub niewskazane ze względu na technologię produkcji, a na stosowanie oświetlenia wyłącznie elektrycznego pracodawca uzyskał zgodę właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego wydaną w porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy. W ocenie WSA w Warszawie, wyrażonej w wyroku z dnia 9 marca 2011 r. (sygn. akt II SA/Wa 1567/10) zastosowanie w pomieszczeniu pracy wyłącznie elektrycznego oświetlenia jest możliwe, gdy pracodawca spełni łącznie oba wymienione warunki.

Oświetlenie dzienne na poszczególnych stanowiskach pracy powinno być dostosowane do rodzaju wykonywanych prac i wymaganej dokładności oraz powinno spełniać wymagania określone w Polskiej Normie. Niezależnie od światła dziennego, w pomieszczeniach pracy należy zapewnić oświetlenie elektryczne o parametrach również zgodnych z Polską Normą. Natężenie oświetlenia dziennego na poszczególnych stanowiskach pracy powinno być dostosowane do rodzaju wykonywanych prac oraz wymaganej dokładności. W pomieszczeniu przeznaczonym na pobyt ludzi stosunek powierzchni okien, liczonej w świetle ościeżnic, do powierzchni podłogi powinien wynosić co najmniej 1:8, natomiast w innym pomieszczeniu, w którym oświetlenie dzienne jest wymagane ze względu na przeznaczenie - co najmniej 1:12.

W praktyce właściwe oświetlenie dzienne i elektryczne w pomieszczeniu pracy musi zapewniać odpowiednią jakość widzenia, na co składa się dostateczne natężenie światła i równomierność oświetlenia, prawidłowy rozkład cieni, właściwa barwa światła i brak tętnienia, stałość strumienia świetlnego oraz wyeliminowanie olśnień. Dla skontrolowania, czy oświetlenie danego stanowiska spełnia wymogi wynikające z przepisów bhp i Polskiej Normy niezbędne jest przeprowadzenie pomiarów na stanowisku pracy.

Instalacje oświetleniowe w pomieszczeniach, w których znajdują się miejsca pracy oraz w korytarzach powinny być dobrane i wykonane tak, aby nie narażały pracownika na wypadek spowodowany rodzajem zainstalowanego oświetlenia. Okna, świetliki i oświetlenia w pomieszczeniach pracy o dużej wilgotności powietrza powinny być wykonane w sposób zapobiegający skraplaniu się w nich pary wodnej. Szyby w oknach i świetlikach powinny być czyste oraz przepuszczać dostateczną ilość światła. Do mycia okien i świetlików powinien być zapewniony dogodny i bezpieczny dostęp.

W pomieszczeniach i miejscach pracy, w których w razie awarii oświetlenia mogą wystąpić zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników, należy zapewnić oświetlenie awaryjne spełniające wymagania określone w odrębnych przepisach. Budynek, w którym zanik napięcia w elektrycznej sieci zasilającej może spowodować zagrożenie należy zasilać co najmniej z dwóch niezależnych, samoczynnie załączających się źródeł energii elektrycznej oraz wyposażać w samoczynnie załączające się oświetlenie awaryjne (bezpieczeństwa i ewakuacyjne). W budynku wysokościowym jednym ze źródeł zasilania powinien być zespół prądotwórczy.

Oświetlenie bezpieczeństwa należy stosować w pomieszczeniach, w których nawet krótkotrwałe wyłączenie oświetlenia podstawowego może spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, poważne zagrożenie środowiska, a także znaczne straty materialne. Czas działania tego oświetlenia powinien być dostosowany do warunków występujących w pomieszczeniu i wynosić nie mniej niż 1 godzinę.

Oświetlenie ewakuacyjne należy stosować w pomieszczeniach m.in. widowni kin, teatrów, sal konferencyjnych i sportowych przeznaczonych dla ponad 200 osób, o powierzchni ponad 1.000 m² w garażach oświetlonych wyłącznie światłem sztucznym, o powierzchni ponad 2.000 m² w budynkach użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego. Oświetlenie ewakuacyjne powinno działać przez co najmniej 2 godziny od zaniku oświetlenia podstawowego. Oświetlenie ewakuacyjne nie jest wymagane w pomieszczeniach, w których oświetlenie bezpieczeństwa spełnia warunek określony dla oświetlenia ewakuacyjnego, a także wymagania Polskich Norm w tym zakresie.

W pomieszczeniu, które jest użytkowane przy zgaszonym oświetleniu podstawowym, należy stosować oświetlenie przeszkodowe, zasilane napięciem bezpiecznym, służące uwidocznieniu przeszkód wynikających z układu budynku, drogi komunikacyjnej lub sposobu jego użytkowania, a także podświetlane znaki wskazujące kierunki ewakuacji.

Regulacje prawne:

• § 25-28 ogólnych przepisów bhp,
   
• rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75, poz. 690 z późn. zm.).