WYPADKI W SZCZEGÓLNYCH OKOLICZNOŚCIACH

Przepisy ustawy z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach (Dz. U. nr 199, poz. 1674 z późn. zm.), dalej ustawy z dnia 30 października 2002 r. określają rodzaje wypadków powstałych w szczególnych okolicznościach, uzasadniających przyznanie świadczeń, a także:

• rodzaje i zasady przyznawania świadczeń z tytułu wypadków powstałych w szczególnych okolicznościach,
   
• zasady ustalania wysokości, wypłaty oraz finansowania tych świadczeń.

Świadczenia z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach są finansowane ze środków budżetu państwa.

Za wypadek w szczególnych okolicznościach uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło podczas:

• ratowania innych osób od grożącego ich życiu niebezpieczeństwa,
   
• chronienia własności publicznej przed grożącą jej szkodą,
   
• udzielania przedstawicielowi organu państwowego lub organu samorządu terytorialnego pomocy przy spełnianiu czynności urzędowych,
   
• ścigania lub ujmowania osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa lub chronieniu innych osób przed napaścią,
   
• wykonywania funkcji radnego lub członka komisji rady wszystkich jednostek samorządu terytorialnego albo wykonywania przez sołtysa czynności związanych z tym stanowiskiem,
   
• wykonywania funkcji ławnika w sądzie,
   
• zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych realizowanych przez jednostki organizacyjne systemu oświaty, zajęć w szkole wyższej lub na studiach doktoranckich albo w czasie odbywania praktyki przewidzianej organizacją studiów lub nauki,
   
• pracy w Ochotniczych Hufcach Pracy na innej podstawie niż umowa o pracę,
   
• pracy wykonywanej w ramach terapii zajęciowej w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej oraz podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami, o których mowa w przepisach o działalności leczniczej,
   
• wykonywania bezpośredniej ochrony przed klęskami żywiołowymi,
   
• wykonywania funkcji członka komisji powołanej przez organ państwowy lub organ samorządu terytorialnego do przeprowadzenia wyborów lub referendum,
   
• wykonywania świadczeń przez wolontariusza, tj. osobę, która ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na zasadach określonych w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2010 r. nr 234, poz. 1536 z późn. zm.),
   
• uczestnictwa w centrum integracji społecznej,
   
• wykonywania przez bezrobotnego prac społecznie użytecznych, o których mowa w art. 73a ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. nr 69, poz. 415 z późn. zm.),
   
• przy odbywaniu praktyki absolwenckiej w rozumieniu ustawy z dnia 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (Dz. U. nr 127, poz. 1052).

Natomiast za chorobę zawodową uprawniającą do świadczeń przewidzianych w ustawie z dnia 30 października 2002 r. uważa się chorobę określoną w art. 235¹ K.p., powstałą przy wykonywaniu zajęć lub pracy, o których mowa w ust. 1 pkt 7 i 8 tej ustawy. Mowa tu o chorobie wymienionej w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych "narażeniem zawodowym, powstałej przy wykonywaniu:

• zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych realizowanych przez jednostki organizacyjne systemu oświaty, zajęć w szkole wyższej lub zajęć na studiach doktoranckich albo w czasie odbywania praktyki przewidzianej organizacją studiów lub
   
• nauki przy pracy w Ochotniczych Hufcach Pracy na innej podstawie niż umowa o pracę.

Wśród świadczeń przysługujących z tytułu wypadków i chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach wymienia się:

• rentę z tytułu niezdolności do pracy - dla poszkodowanych, którzy otrzymali orzeczenie o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy,
   
• jednorazowe odszkodowanie - dla poszkodowanych, którzy stali się całkowicie niezdolni do pracy oraz dla członków rodzin osób zmarłych w wyniku wymienionych zdarzeń,
   
• zasiłek pogrzebowy - dla osoby, która poniosła koszty pogrzebu osoby poszkodowanej zmarłej wskutek wymienionych zdarzeń,
   
• rentę rodzinną - dla członków rodzin osób, które zmarły wskutek wypadku lub choroby zawodowej,
   
• świadczenia opieki zdrowotnej określone w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, w zakresie niezbędnym do leczenia następstw wypadku lub choroby zawodowej, pod warunkiem, że osoby te nie są objęte ubezpieczeniem zdrowotnym.

Świadczenia określone w przepisach ustawy o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach nie przysługują osobie poszkodowanej wskutek wypadku, który nastąpił z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa tej osoby. Świadczenia nie przysługują również osobie poszkodowanej, która będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych przyczyniła się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku, o ile stan ten został udokumentowany w aktach sprawy przez odpowiednie organy policji lub prokuratury.